Opinie: Dag vogels, dag bloemen, dag bijen

Door Lia van Dijk

Het provinciebestuur van Overijssel wil nog grotere megastallen. Het maakt ook niet meer uit waar ze komen. Een onbegrijpelijk voornemen.

Overijssel behoort tot de provincies met de meeste megastallen en honoreert hiermee de agrarische lobby voor nog grotere bedrijven. Niet omvang maar kwaliteit wordt volgens de provincie de toetssteen. Kwaliteit? Kwaliteit waarvan? De kwaliteit van de Nederlandse natuur behoort volgens wetenschappers tot de slechtste van Europa. De belangrijkste veroorzaker is de bio-industrie. Dat blijkt uit de grootste studie die ooit gedaan is naar de kwaliteit van de natuur, de State of nature. Dit terwijl veel politici, vooral van het CDA, dit negeren, bagatelliseren of ontkennen. Enkele cijfers uit het rapport State of nature in the EU: in Nederland verkeert 60 procent van de beschermde dieren en planten en 77 procent van hun leefgebied in gevaar. Slechts 4 procent leefgebied bevindt zich in gunstige staat.

Impact
De impact van de intensieve vee-industrie op de natuur is vooral zichtbaar op het platteland zelf. De enige diersoorten die er in aantal toenemen zijn varkens, kippen, geiten en koeien. Diersoorten als weidevogels hebben het nakijken. Wat oogt als groene weilanden, is voor de biodiversiteit een landbouwwoestijn: steeds eentoniger en grootschaliger, met steeds meer intensief bemaaid, onherbergzaam raaigras dat dient als veevoer. Grootschalig gebruik van mest en landbouwgif vernietigt kruiden, bloemen en grassen. Daardoor verdwijnt dierlijk leven, ook de insecten noodzakelijk voor de bevruchting van bloemen en planten. De verontrustend hoge bijensterfte wordt versterkt door landbouwgif. Stikstof uit mest beperkt de variatie aan planten en dieren, ook in natuurgebieden die soms kilometers verder liggen. Recentelijk is nieuw stikstofbeleid ingevoerd. Het heeft op papier tot doel natuurgebied te herstellen, maar leidt in de praktijk tot een run op vergunningen voor meer stallen. Het betekent meer uitstoot en minder natuur.

Noodwetten
Wettelijke normen voor maximale uitstoot van schadelijke stoffen zoals fosfaat, nitraat, ammoniak en broeikasgassen worden overschreden in Den Haag stelt nu noodwetten in om de uitstoot te verlagen. Er is sprake van enorme vervuiling van ons oppervlaktewater door mest en landbouwgif, waarvan we weten dat ze bijdragen aan de hoge sterfte onder bijen, vlinders en vogels. Het Planbureau voor de Leefomgeving zegt dat de ecologische waterkwaliteitsdoelen niet haalbaar zijn in combinatie met de huidige landbouw. Het waterbeheer is vooral afgestemd op de landbouw, maar de burger betaalt.

Virussen
De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) constateert dat megastallen kraamkamers zijn voor virussen en uitbraken van dierziektes. In combinatie met het gebruik van antibiotica en steeds meer resistente bacteriën, is de vee-industrie een gevaar voor de volksgezondheid, aldus de WRR. Omwonenden ervaren stankoverlast door de uitstoot van fijnstof en ammoniak, een enorme toename van verkeer en hebben gezondheidsklachten. De 'oplossing' voor de enorme hoeveelheden mest is investeren in mestvergisters. Maar ook die zijn gevaarlijk voor omwonenden en milieu. Uit onderzoek blijkt dat er ernstig gefraudeerd wordt en op grote schaal illegale stoffen worden toegevoegd aan mest. Daardoor ontstaat in vergisters een gevaarlijke cocktail en raakt landbouwgrond vervuild.

Dierenwelzijn
Het dierenwelzijn in nieuwe stallen gaat achteruit. De weidedag in de melkveehouderij wordt steeds minder. Koeien worden doorgefokt om enorme hoeveelheden melk te geven, niet voor hun kalf, want dat wordt, hoe wreed, gelijk na de geboorte weggehaald. Koeien teren zo in op hun vet dat ze zichzelf opeten, ze lijden aan stofwisselingsziekten, kreupelheid, uierontstekingen en zijn graatmager. De koe is gedegradeerd tot melkmachine waardoor ze na twee jaar melken 'op' is en naar de slacht gaat. Plofkippen zijn doorgefokt om zo veel mogelijk kippenvlees te produceren met als gevolg dat ze hun eigen gewicht niet meer kunnen dragen en lijden aan voetblaren en pootontstekingen. Varkens zijn doorgefokt om een onnatuurlijk groot aantal biggen voort te brengen. Zoveel dat de moederzeug te weinig tepels heeft om ze te voeden, waarna de industrie moederzeugen fokt met meer tepels. Deze dieren zullen nooit daglicht zien, frisse lucht inademen of hun natuurlijke gedrag vertonen.

Mesttanks
Megastallen verschijnen in landschappen waar ze niet passen en mestvergisters moeten het hoofd bieden aan de overvolle mesttanks. De kosten van de intensieve veehouderij worden afgewenteld op de maatschappij: huizen nabij megastallen dalen in waarde. Om schoon drinkwater te produceren en natuur te behouden worden de kosten hoger, de stank neemt toe en recreanten worden afgeschrikt. En dan zijn er nog de risico's voor volksgezondheid en ernstig dierenleed. De Nederlandse landbouw heeft geen toekomst in concurrerende bulkproductie voor de wereldmarkt. De schaalvergroting leidt tot meer plofkippen en kiloknallers in plaats van kwalitatief goede producten, die veilig en diervriendelijk zijn en de belasting op ons leefmilieu terugdringen. Intensieve veehouderij gaat niet samen met natuur- en milieudoelstellingen en evenmin met het streven de koe in de wei te houden: het versterkt de kaalslag van het landschap. Onbegrijpelijk dat Overijssel de deur nog verder open zet voor schaalvergroting in de vee-industrie en lachwekkend dat dit gekoppeld wordt aan kwaliteit. Het is de bel voor de laatste ronde.

Auteur is fractievoorzitter van de Partij voor de Dieren in de Provinciale Staten van Overijssel.